1. Cyfra 21-1 là gì?
Cyfra 21-1 thường tăng cao trong ung thư phổi, có giá trị để chẩn đoán, theo dõi điều trị, phát hiện ung thư tái phát và di căn. Cyfra 21-1 có độ nhạy và độ đặc hiệu tốt hơn đối với ung thư phổi không tế bào nhỏ (NSCLC).
Cyfra 21-1 là kháng nguyên đoạn cytokeratin 19 thuộc họ cytokeratin và là một chất chỉ điểm khối u hữu ích.
Cyfra 21-1 cũng là chất chỉ điểm khối u hữu ích trong ung thư biểu mô bàng quang. Ngoài ra, một số bệnh lý lành tính không phải ung thư như bệnh phổi, bệnh gan, bệnh thận, cũng có thể làm tăng Cyfra 21-1.
2. Mục đích của xét nghiệm chất chỉ điểm khối u Cyfra 21-1?
Cyfra 21-1 là chất chỉ điểm ung thư phổi
Cyfra 21-1 là một chất chỉ điểm khối u đáng tin cậy trong ung thư phổi, đặc biệt là NSCLC. Cyfra 21-1 kết hợp cùng CEA mang lại giá trị cao hơn trong sàng lọc bệnh nhân ung thư phổi, nhất là để phân biệt bệnh nhân ung thư phổi và bệnh nhân bị bệnh phổi lành tính.
Trong điều trị, Cyfra 21-1 được sử dụng để kiểm tra đáp ứng của ung thư với điều trị, kiểm tra ung thư di căn hoặc tái phát. Ngoài ra nó còn được sử dụng như một yếu tố tiên lượng độc lập.
Xét nghiệm Cyfra 21-1 còn được thực hiện cùng một số xét nghiệm chất chỉ điểm khối u khác để theo dõi đáp ứng điều trị, phát hiện bệnh tái phát, di căn xa của một số loại ung thư như: ung thư bàng quang, ung thư vú, ung thư thực quản, ung thư đại trực tràng,…
3. Cách thực hiện xét nghiệm Cyfra 21-1?
Xét nghiệm Cyfra 21-1 được thực hiện giống như các xét nghiệm máu khác. Nhân viên y tế sẽ sử dụng một kim tiêm để lấy mẫu máu từ tĩnh mạch cánh tay hoặc bàn tay của bệnh nhân. Mẫu máu sẽ được xét nghiệm và phân tích tại phòng thí nghiệm.
4. Khi nào cần xét nghiệm Cyfra 21-1?
Cyfra 21-1 tăng cao trong ung thư phổi không tế bào nhỏ
Xét nghiệm Cyfra 21-1 có thể được sử dụng cùng với xét nghiệm CEA, SCC, Pro-GRP để tầm soát ung thư phổi ở những đối tượng có nguy cơ. Đối tượng có nguy cơ bị ung thư phổi là:
- Hút thuốc lá (chủ động và thụ động).
- Tiếp xúc amian (nhất là người hút thuốc tiếp xúc amian).
- Tiếp xúc bụi phóng xạ và radon.
- Nhiễm khuẩn HPV.
- Đột biến di truyền T790M.
- Tiếp xúc ô nhiễm không khí thường xuyên.
Những đối tượng có triệu chứng ung thư phổi có thể được chỉ định xét nghiệm Cyfra cùng với các xét nghiệm máu và chẩn đoán hình ảnh khác. Triệu chứng gợi ý ung thư phổi là:
- Ho tái phát nhiều lần;
- Ho ra máu;
- Đau ngực;
- Khàn giọng;
- Sút cân không rõ lý do;
- Hụt hơi;
- Thở khò khè;
- Mệt mỏi hoặc đau đầu không rõ lý do;
- Nhiễm trùng đường hô hấp thường xuyên.
Khi đã được chẩn đoán bị ung thư phổi, xét nghiệm Cyfra 21-1 sẽ được chỉ định để theo dõi trước, trong và sau quá trình điều trị ung thư.
5. Ý nghĩa kết quả xét nghiệm Cyfra 21-1
Ngưỡng tham chiếu của Cyfra 21-1 là dưới 3,3 ng/ml. Cyfra 21-1 trên 3,3 ng/ml là dấu hiệu gợi ý ung thư hoặc một số tình trạng khác không phải ung thư nhưng có thể làm tăng Cyfra 21-1 trong máu.
Kết quả xét nghiệm Cyfra 21-1 trong máu cao không được sử dụng độc lập để chẩn đoán ung thư phổi, mà cần kết hợp cùng hỏi bệnh, xét nghiệm chất chỉ điểm khối u khác cùng với chẩn đoán hình ảnh.
Không phải ai bị ung thư phổi cũng bị tăng Cyfra 21-1 trong máu. Ở những bệnh nhân có dấu hiệu ung thư phổi cần làm thêm các xét nghiệm cận lâm sàng bổ sung.
Ở bệnh nhân đang điều trị ung thư, nồng độ Cyfra 21-1 trong máu giảm cho thấy ung thư đáp ứng điều trị. Ngược lại, nồng độ Cyfra 21-1 tăng cho thấy việc điều trị kém hiệu quả, cần thay đổi phác đồ điều trị.
Ở bệnh nhân đã điều trị ung thư phổi, nồng độ Cyfra 21-1 tăng trở lại là dấu hiệu gợi ý ung thư đã tái phát hoặc di căn.
Ngoài ung thư phổi, Cyfra 21-1 có thể tăng trong các loại ung thư khác như:
- Ung thư bàng quang
- Ung thư thực quản
- Ung thư vòm mũi họng
- Ung thư thanh quản – hạ họng
- Ung thư khoang miệng
- Ung thư xoang mặt
- Ung thư vú di căn
- Di căn ung thư đại trực tràng
- Ung thư dạ dày di căn
- Khối u di căn chưa rõ nguyên phát
Cyfra 21-1 cũng cần được xem xét trong các bệnh không phải ung thư như:
- Bệnh gan
- Suy thận
- Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD)
- Nhiễm trùng tiết niệu
- Bệnh về đường hô hấp
- Suy tim
- Viêm dạ dày
Nhìn chung, xét nghiệm định lượng Cyfra 21-1 là một xét nghiệm hữu ích để chẩn đoán, đánh giá điều trị, theo dõi ung thư tái phát và di căn ung thư phổi, đặc biệt là ung thư phổi không tế bào nhỏ. Cyfra 21-1 hiếm khi được sử dụng độc lập mà cần kết hợp với các xét nghiệm bổ sung khác.
Tại Phòng khám Bệnh viện Đại học Y Dược 1, việc khám, xét nghiệm Cyfra 21-1 cũng như xét nghiệm các dấu ấn ung thư khác được thực hiện đơn giản bằng láy máu tĩnh mạch ngoại biên, giúp ích lớn trong chẩn đoán và điều trị cho nhiều bệnh nhân ung thư phổi nói riêng và các bệnh ung thư khác.