1. CA 72-4 (Cancer Antigen 72-4) là gì?

Trong các chất chỉ điểm khối u thì CA 72-4 có độ nhạy và độ đặc hiệu cao nhất để chẩn đoán và theo dõi ung thư dạ dày. CA 72-4 có thể đạt được độ nhạy và độ đặc hiệu cao hơn khi kết hợp với các dấu ấn ung thư khác. 

CA 72-4 (TAG 72) được mô tả lần đầu vào những năm 1980, là kháng nguyên carbohydrate đánh dấu khối u được ứng dụng phổ biến nhất trong ung thư dạ dày. 

Ngoài ra, CA 72-4 còn được phát hiện ở những bệnh nhân bị ung thư buồng trứng, đại trực tràng, tuyến tụy, vú và một số bệnh lý lành tính khác.

2. Vai trò của xét nghiệm định lượng CA 72-4 trong chẩn đoán ung thư dạ dày?

CA 72-4 là một chất chỉ điểm ung thư dạ dày

Nhìn chung, xét nghiệm định lượng CA 72-4 có vai trò:

- Phát hiện sớm ung thư ở đối tượng có nguy cơ cao.

- Hỗ trợ chẩn đoán ung thư.

- Đánh giá giai đoạn và tiên lượng ung thư.

- Đánh giá hiệu quả điều trị.

- Phát hiện ung thư tái phát.

Bởi vì CA 72-4 không đủ độ nhạy để có thể thực hiện đơn lẻ nên xét nghiệm này thường được thực hiện cùng với CEA và CA 19-9. Sự kết hợp của các dấu ấn ung thư này giúp nâng cao giá trị trong chẩn đoán, theo dõi trước và sau điều trị cũng như trong tiên lượng bệnh.

3. Cách định lượng CA 72-4 huyết thanh:

Xét nghiệm CA 72-4 được thực hiện như những xét nghiệm máu thông thường. Mẫu máu được lấy từ tĩnh mạch cánh tay hoặc bàn tay sau đó được phân tích tại phòng thí nghiệm. Phương pháp định lượng CA 72-4 theo nguyên lý sandwich của kỹ thuật miễn dịch điện tử phát quang

4. Khi nào nên làm xét nghiệm CA 72-4

CA 72-4 thường được chỉ định ở những bệnh nhân đã được chẩn đoán ung thư dạ dày để đánh giá đáp ứng thuốc, đánh giá trước khi phẫu thuật, theo dõi sau phẫu thuật và kiểm tra ung thư tái phát.

CA 72-4 hiếm khi được sử dụng để sàng lọc ung thư dạ dày ở những đối tượng không có nguy cơ. Nó thường được chỉ định ở những đối tượng có triệu chứng nghi ngờ ung thư dạ dày. Xét nghiệm này đặc biệt hữu ích với ung thư dạ dày giai đoạn cuối.

Các triệu chứng của ung thư dạ dày giai đoạn sớm thường rất nghèo nàn và không đặc hiệu với các biểu hiện:

- Ậm ạch

- Đầy hơi vùng thượng vị

- Đau thượng vị không có chu kỳ

- Nuốt nghẹn

- Mệt mỏi

- Chán ăn

- Gầy sút cân

Ở giai đoạn muộn, triệu chứng ung thư dạ dày rõ ràng và xuất hiện thường xuyên hơn với biểu hiện:

- Sụt cân không rõ nguyên nhân

- Đau bụng vùng thượng vị

- Đầy bụng

- Chán ăn

- Sờ thấy khối u bụng khi bệnh đã tiến triển

5. Ý nghĩa của kết quả xét nghiệm CA 72-4

 
Xét nghiệm định lượng CA 72-4 trong máu

Ở người trưởng thành khỏe mạnh, nồng độ CA 72-4 trong máu thường dưới 6,9 UI/ml. Mức độ CA 72-4 cao gợi ý sự hiện diện, di căn hoặc tái phát của ung thư dạ dày. Giá trị CA 72-4 càng cao thì tỷ lệ mắc ung thư dạ dày càng lớn. 

Tăng CA 72-4 không đủ để kết luận một người bị ung thư dạ dày mà cần được giải thích cùng với hỏi bệnh, chẩn đoán hình ảnh và xét nghiệm khác như CEA, CA 19-9. Khi CA 72-4 thực hiện cùng CEA và CA 19-9, cả ba chỉ số tăng thì khả năng ung thư dạ dày tăng lên đáng kể.

Ngược lại một người có triệu chứng ung thư dạ dày nhưng có chỉ số CA 72-4 bình thường cũng không thể loại trừ ung thư dạ dày mà cần kết hợp thêm các cận lâm sàng khác, phổ biến là phương pháp nội soi.

Ở bệnh nhân bị ung thư dạ dày, CA 72-4 giảm sau khi điều trị là một dấu hiệu tốt cho thấy ung thư đáp ứng điều trị. Những bệnh nhân có mức CA 72-4 trước phẫu thuật thấp hơn có tiên lượng tốt hơn so với bệnh nhân có mức CA 72-4 cao hơn. Sau khi phẫu thuật, CA 72-4 giảm đến mức bình thường là dấu hiệu tốt. Ngược lại, CA 72-4 tăng là dấu hiệu gợi ý ung thư chưa được loại bỏ hoàn toàn hoặc ung thư di căn. 

Ở bệnh nhân đã điều trị ung thư dạ dày, xét nghiệm CA 72-4 tăng là một dấu hiệu cho thấy có thể ung thư đã tái phát.

Ngoài ra CA 72-4 còn tăng trong một số loại ung thư như:

- Buồng trứng

- Đại trực tràng

- Đường mật

- Tuyến tụy

- Thực quản

- Nội mạc tử cung

- Vú

- Phổi

- Cổ tử cung

CA 72-4 tăng trong bệnh lý khác:

- Viêm tụy

- Xơ gan

- Bệnh phổi

- Bệnh khớp

- Bệnh buồng trứng lành tính

-Bệnh tuyến vú

- Bệnh đường tiêu hóa lành tính

Do xét nghiệm CA 72-4 không thực sự hữu ích với ung thư dạ dày giai đoạn sớm nên khi chỉ định cần cân nhắc để tránh vô ích và lãng phí. Đối với ung thư giai đoạn muộn hơn, CA 72-4 là một chất chỉ điểm rất hữu ích để chẩn đoán, đánh giá, theo dõi và tiên lượng.

Tại PKĐHYD1 việc khám, xét nghiệm CA 72-4 cũng như xét nghiệm các dấu ấn ung thư khác được thực hiện đơn giản bằng láy máu tĩnh mạch ngoại biên, giúp ích lớn trong chẩn đoán và điều trị cho nhiều bệnh nhân ung thư dạ dày nói riêng và các bệnh ung thư khác.