Viêm gan do rượu là tình trạng gan bị viêm liên quan đến việc uống rượu trong một thời gian dài. Viêm gan do rượu làm tăng nguy cơ xơ gan, suy gan và ung thư gan. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về nguyên nhân, triệu chứng, biến chứng, cách điều trị và phòng ngừa viêm gan do rượu.
Uống nhiều rượu gây viêm gan do rượu
1. Viêm gan do rượu là gì?
Viêm gan do rượu là tình trạng gan bị tổn thương viêm do uống rượu, xảy ra chủ yếu ở người uống nhiều rượu (ethanol) trong nhiều năm. Tuy nhiên, có những người nghiện rượu nặng không bị viêm gan, và ngược lại có những người chỉ uống rượu vừa phải cũng bị viêm gan.
Ngừng uống rượu là cách để phòng ngừa và điều trị viêm gan do rượu. Những người bị viêm gan do rượu nếu tiếp tục sử dụng rượu có thể dẫn đến các tổn thương gan nặng hơn như xơ hóa gan, xơ gan, suy gan và ung thư gan.
2. Tại sao rượu gây viêm gan?
Rượu đi vào cơ thể sẽ được chuyển hóa chủ yếu ở gan. Ethanol và chất chuyển hóa của nó được tạo ra trong quá trình này – acetaldehyde, đã được chứng minh có thể gây kích hoạt tình trạng viêm, gây tổn thương tế bào gan theo nhiều cách khác nhau. Acetaldehyde là chất trung gian chính gây tổn thương gan do rượu.
Quá trình chuyển hóa ethanol còn tạo ra sản phẩm phụ là các gốc tự do như superoxit và hydroperoxit, đồng thời các chất chống oxy hóa (selen, kẽm, vitamin E) thường bị giảm ở người nghiện rượu, điều này làm tăng tình trạng tổn thương gan do rượu.
Quá trình oxy hóa ethanol ức chế quá trình oxy hóa axit béo, dẫn đến sự tích tụ chất béo trong tế bào gan, hay còn gọi là gan nhiễm mỡ. Mặc dù gan nhiễm mỡ được coi là một tình trạng lành tính và có thể hồi phục, nhưng tế bào gan chứa nhiều lipid có thể dẫn đến viêm khu trú, hình thành xơ hóa, góp phần làm tổn thương gan tiến triển.
Thời gian đầu, gan có cơ chế tự phục hồi. Nhưng qua thời gian, các mô sẹo – không thực hiện chức năng gan, dần dần thay thế các mô gan khỏe mạnh, từ đó gây suy giảm chức năng gan. Cuối cùng gây ra xơ gan - giai đoạn cuối của bệnh gan do rượu.
Rượu gây viêm gan theo nhiều cách khác nhau
Ngoài rượu, nhiễm virus viêm gan B, viêm gan C mạn tính cũng có thể gây ra viêm gan. Những người bị viêm gan B, viêm gan C mạn nếu uống rượu dù chỉ uống ít cũng làm tăng nguy cơ xơ gan.
Bên cạnh đó, người nghiện rượu thường ăn uống kém vì rượu cản trở cơ thể hấp thu chất dinh dưỡng và ngăn cản sự thèm ăn. Suy dinh dưỡng ở người nghiện rượu làm tăng tổn thương tế bào gan.
3. Triệu chứng của viêm gan do rượu
Vàng da và vàng mắt là triệu chứng phổ biến và dễ nhận biết nhất của bệnh viêm gan do rượu, cũng như viêm gan vì bất kỳ nghiêm nhân nào khác.
Các triệu chứng khác của viêm gan do rượu là:
- Ăn mất ngon
- Buồn nôn và nôn mửa
- Đau bụng hạ sườn phải
- Sốt nhẹ
- Mệt mỏi
- Suy nhược
Viêm gan do rượu nặng có thể gây ra:
- Cổ trướng (tình trạng tích tụ chất lỏng trong bụng khiến bụng phình to ra)
- Lú lẫn và thay đổi hành vi do tích tụ chất độc (bệnh não gan)
- Suy thận
- Suy gan
Vàng mắt là triệu chứng của viêm gan do rượu
4. Ai có nguy cơ bị viêm gan khi uống rượu?
Uống rượu là nguy cơ chính gây ra viêm gan do rượu. Nguy cơ cao khi uống hơn 100 gam rượu mỗi ngày trong 20 năm. Nguy cơ cao hơn khi thường xuyên uống một lượng lớn rượu trong thời gian ngắn.
Mặc dù tỷ lệ nam giới bị viêm gan do rượu nhiều hơn phụ nữ, nhưng phụ nữ dễ bị tác dụng phụ của rượu hơn nam giới. Phụ nữ có thể bị viêm gan do rượu sau một thời gian uống rượu ngắn hơn và mức độ uống ít hơn nam giới. Và ở phụ nữ, bệnh gan do rượu cũng tiến triển nhanh hơn.
Những người béo phì khi nghiện rượu sẽ dễ bị viêm gan do rượu hơn.
5. Biến chứng của viêm gan do rượu
Viêm gan do rượu có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như:
- Giãn tĩnh mạch chảy máu
- Bệnh não gan
- Rối loạn đông máu và giảm tiểu cầu
- Cổ trướng
- Xơ gan
- Suy gan
- Ung thư gan
Tiên lượng sống ở người bị viêm gan do rượu phụ thuộc rất nhiều vào việc gan có bị xơ gan không và có tiếp tục uống rượu hay không. Các yếu tố khác khiến tiên lượng xấu hơn bao gồm tuổi cao, chức năng thận suy giảm.
Phụ nữ uống nhiều rượu dễ bị viêm gan do rượu hơn
6. Chẩn đoán viêm gan do rượu
Viêm gan do rượu rất dễ chẩn đoán dựa vào tiền sử lạm dụng rượu, các triệu chứng điển hình và thực thể, các xét nghiệm chức năng gan và nồng độ men gan. Siêu âm được sử dụng phổ biến để đánh giá bệnh nhân nghi ngờ viêm gan do rượu, đồng thời cho phép hướng dẫn sinh thiết gan.
Các xét nghiệm chẩn đoán hình ảnh khác như chụp cắt lớp vi tính, chụp cộng hưởng từ vùng bụng hữu ích để loại trừ các nguyên nhân khác của bệnh gan hoặc trong trường hợp nghi ngờ ung thư gan.
Cần chẩn đoán phân biệt viêm gan do rượu với viêm gan siêu vi, viêm gan nhiễm độc hay viêm gan tự miễn.
7. Cách điều trị viêm gan do rượu
Viêm gan do rượu được điều trị bằng cách bỏ rượu, thay đổi lối sống, điều trị nội khoa hoặc phẫu thuật.
Những bệnh nhân viêm gan do rượu bệnh nhẹ, thường không cần điều trị đặc biệt. Các biện pháp chung để điều trị là:
- Ngừng uống rượu.
- Đảm bảo dinh dưỡng tốt, cung cấp đủ protein, các vitamin và khoáng chất bao gồm folate, thiamine.
- Hạn chế mỡ động vật, đồ ăn dầu mỡ
- Không hút thuốc lá
Nhìn chung, cai rượu là biện pháp tiên quyết đem lại lợi ích cho tất cả bệnh nhân viêm gan do rượu. Những người bị nghiện rượu nặng có thể xuất hiện các triệu chứng khi cai rượu như co giật, mê sảng.
Những bệnh nhân bị viêm gan cấp do rượu nặng có nguy cơ tử vong sớm, tỷ lệ là 50% hoặc cao hơn trong vòng 30 ngày. Trong các trường hợp này cần nhập viện điều trị sớm để giảm tổn thương gan, tăng cường tái tạo gan và ức chế viêm. Về lâu dài, cần cải thiện chức năng gan, ngăn ngừa tiến triển thành xơ gan và giảm tỷ lệ tử vong.
Nếu viêm gan mạn tính dẫn đến bệnh gan giai đoạn cuối, có thể cần phẫu thuật ghép gan.
Người bị viêm gan do rượu cần cai rượu
8. Cách phòng ngừa viêm gan do rượu
Rượu là nguyên nhân trực tiếp gây ra viêm gan do rượu, do đó cách phòng ngừa hiệu quả nhất là không uống rượu. Nếu bạn không thể kiêng rượu hoàn toàn thì cần uống rượu điều độ.
Ngoài ra, viêm gan siêu vi kết hợp với rượu làm tăng nguy cơ xơ gan. Do đó, hãy tiêm phòng vaccine viêm gan A, B đầy đủ, có các biện pháp phòng ngừa lây nhiễm viêm gan C và làm xét nghiệm viêm gan B, C định kỳ.
Không nên uống rượu khi sử dụng thuốc, nhất là các loại thuốc không kê đơn và các loại thuốc có cảnh báo biến chứng khi kết hợp với rượu, ví dụ như thuốc giảm đau.
9. Những nguyên nhân khác gây viêm gan?
Ngoài rượu, gan có thể bị viêm do các nguyên nhân khác là:
- Viêm gan siêu vi: Đây là loại viêm gan thường gặp nhất, do virus viêm gan A, B, C, D hoặc E gây ra. Trong đó, phổ biến là virus viêm gan A, B và C. Đặc biệt, viêm gan B mạn tính và viêm gan C mạn tính là nguyên nhân phổ biến nhất gây xơ gan và ung thư gan.
- Viêm gan nhiễm độc: Do một số chất độc, hóa chất, thuốc hoặc chất bổ sung gây ra.
- Viêm gan tự miễn: Là tình trạng viêm gan xảy ra do hệ thống miễn dịch tấn công gan. Nguyên nhân chưa rõ ràng, được cho là có liên quan đến di truyền, miễn dịch và môi trường.
Nhìn chung, viêm gan do rượu có mối liên hệ trực tiếp với rượu. Kiêng rượu là biện pháp điều trị và dự phòng viêm gan do rượu. Nếu bạn có các triệu chứng của viêm gan như vàng da, vàng mắt, chán ăn, sốt nhẹ, buồn nôn… thì nên đi khám sớm. Ngoài ra, khám sức khỏe tổng quát định kỳ hàng năm sẽ giúp theo dõi và đánh giá chức năng gan, từ đó có biện pháp dự phòng hoặc điều trị bệnh gan sớm.