U phần mềm là u phát triển trên các mô liên kết mềm trong cơ thể, đa phần lành tính. U phần mềm thường xuất hiện ở tay và chân, sau đó là thân và bụng, ít hơn ở đầu và cổ. Phẫu thuật là phương pháp điều trị hiệu quả u phần mềm để loại bỏ khối u, ngăn chặn khối u phát triển, đảm bảo tính thẩm mỹ và hạn chế biến chứng.
U phần mềm thường gặp ở tay và chân
1. U phần mềm là gì?
Phần mềm (soft tissue) bao gồm tất cả các mô liên kết trong cơ thể mà không thuộc về hệ thống xương, khớp, thần kinh trung ương, mô tạo huyết và mô limphô. U phần mềm có thể xuất hiện ở bất kỳ nơi nào trong cơ thể, nhưng thường gặp nhất là ở các chi (tay và chân).
Theo diễn tiến sinh học, phân biệt 3 loại u phần mềm:
- U phần mềm lành tính: chiếm đại đa số (tỉ lệ lành/ác: 100/1. U dạng cục, thường nằm nông, kích thước nhỏ (95% nhỏ hơn 5 cm), giới hạn rõ, có vỏ bao. Cấu tạo vi thể y hệt mô bình thường. Có thể điều trị khỏi hẳn bằng phẫu thuật.
- U phần mềm ác tính: còn gọi là sarcôm phần mềm, chỉ chiếm 0,9% các ung thư ở người. U lớn nhanh, thường có kích thước lớn (> 5cm), nằm sâu, giới hạn không rõ và không có vỏ bao.
- U phần mềm giáp biên ác: là các u có diễn tiến sinh học nằm trung gian giữa 2 loại trên. U xâm nhập tại chỗ, dễ tái phát sau phẫu thuật nhưng hiếm khi di căn.
2. Nguyên nhân gây ra u phần mềm
Nguyên nhân gây ra u phần mềm vẫn chưa được rõ. Một số nhà nghiên cứu đã nêu lên vai trò của yếu tố di truyền, môi trường, bức xạ ion hoá, virút, sẹo cũ, v.v. nhưng có vẻ như đại đa số u phần mềm đều là những trường hợp xuất hiện tự phát mới (de novo).
3. Dấu hiệu nhận biết u phần mềm
Mới bắt đầu, u phần mềm có thể không gây ra bất kỳ triệu chứng nào. Khi khối u phát triển có thể gây ra:
- Một cục u, không đau, tăng kích thước theo thời gian.
- Gây đau khi khối u phát triển đè lên dây thần kinh hoặc cơ.
4. Khi nào cần phẫu thuật u phần mềm?
Có thể phẫu thuật điều trị u phần mềm
Phẫu thuật cắt bỏ là phương pháp điều trị phổ biến để điều trị u phần mềm. Chỉ định phẫu thuật tùy thuộc vào kích thước, loại, vị trí và mức độ xâm lấn của khối u.
Phẫu thuật thường được chỉ định trong các trường hợp:
- Khối u phát triển nhanh, tăng lên kích thước.
- Khối u gây mất thẩm mỹ, ảnh hưởng đến sức khỏe, đời sống sinh hoạt của người bệnh.
- U gây biến chứng: gây đau, giảm chức năng.
- U có bản chất là ung thư hoặc nghi ngờ ung thư.
5. Chống chỉ định phẫu thuật u phần mềm
Không thực hiện phẫu thuật u phần mềm trong các trường hợp:
- U không có chỉ định phẫu thuật (vd: ung thư da kích thước lớn, dự đoán không có đủ da tạo vạt che phủ).
- Người bệnh không có khả năng chịu đựng được phẫu thuật lớn: quá già yếu, suy tim, suy thận nặng.
Hiện nay Khoa Ngoại – Phòng khám Bệnh viện Đại học Y Dược 1 đã triển khai phẫu thuật bóc các loại u với đường mổ nhỏ, nhanh lành vết thương. Thời gian phẫu thuật trung bình 15-30 phút. Bệnh nhân có thể về trong ngày.