Tiêu chảy là vấn đề rối loạn tiêu hóa thường gặp ở phần lớn các đối tượng, đặc biệt ở trẻ em. Có nhiều nhóm nguyên nhân khác nhau gây bệnh tiêu chảy cấp, nếu không được điều trị sớm, bệnh có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng.

1. Nguyên nhân gây bệnh tiêu chảy cấp

Tiêu chảy cấp là tình trạng đi ngoài ra phân lỏng hoặc tóe nước hơn 3 lần mỗi ngày và kéo dài dưới 14 ngày. Đây là vấn đề tiêu hóa phổ biến, thường gây ra bởi virus, vi khuẩn và ký sinh trùng.

Tiêu chảy cấp là tình trạng đi ngoài ra phân lỏng hoặc tóe nước hơn 3 lần mỗi ngày

Nhiều nguyên nhân khác nhau có thể gây ra bệnh tiêu chảy cấp như:

- Nhiễm trùng: Đây là tác nhân gây bệnh tiêu chảy cấp thường gặp. Chúng thường lây qua nguồn nước hoặc thực phẩm bị ô nhiễm.

- Virus: Norovirus, Rotavirus và Adenovirus là các loại virus có thể gây ra tình trạng tiêu chảy cấp. Trong đó, Rotavirus là tác nhân phổ biến gây bệnh tiêu chảy ở trẻ nhỏ và Norovirus thường gây các dịch bệnh tiêu chảy bùng phát trong cộng đồng.

- Ký sinh trùng: Giardia, Entamoeba histolytica (gây bệnh lỵ amip) và Cryptosporidium có khả năng gây tiêu chảy, nhất là khi nguồn nước hoặc thực phẩm bị ô nhiễm bởi các loại ký sinh trùng này.

- Ngộ độc thực phẩm: Thực phẩm bị nhiễm độc, đặc biệt là độc tố do vi khuẩn sinh ra có thể khiến người ăn bị tiêu chảy. Đồng thời, các thực phẩm không được bảo quản, chế biến đúng cách cũng có thể khiến người bệnh bị ngộ độc thực phẩm dẫn đến bị tiêu chảy.

- Rối loạn tiêu hóa: Một số nguyên nhân có thể gây rối loạn tiêu hóa dẫn đến tình trạng tiêu chảy như dị ứng thực phẩm, sử dụng một số loại thuốc kháng sinh, không dung nạp glucose hay hội chứng ruột kích thích (IBS).

- Một số nguyên nhân khác: Căng thẳng, lo âu và các bệnh lý tiêu hóa (bệnh Crohn, viêm ruột, viêm đại tràng ...) đều có thể là nguyên nhân gây ra tình trạng tiêu chảy cấp tính.

2. Điều trị bệnh tiêu chảy như thế nào?

Điều trị bệnh tiêu chảy có thể tập trung vào việc làm giảm các triệu chứng và bù nước, điện giải đã mất đi trong một số trường hợp. Khi có các triệu chứng bất thường, người bệnh nên thăm khám bác sĩ để chẩn đoán chính xác nguyên nhân gây bệnh và được tư vấn phương pháp điều trị phù hợp.

Dưới đây là một số cách điều trị bệnh tiêu chảy cơ bản có thể được bác sĩ áp dụng như:

2.1. Bù nước và điện giải

Để nhanh chóng khôi phục sức khỏe do tiêu chảy cấp tính, bạn có thể:

- Uống dung dịch bù nước và điện giải: Điều này sẽ giúp bù đắp lượng nước, muối đã mất đi trong cơ thể do tiêu chảy.

- Uống nước sạch: Bạn nên thường xuyên uống nước sạch để duy trì lượng nước trong cơ thể, tránh uống nước có chứa cồn hay caffeine.

Uống nước đầy đủ để bù đắp lượng nước đã mất đi khi bị tiêu chảy

2.2. Chế độ ăn uống phù hợp

- Các thực phẩm dễ tiêu hóa như khoai tây, cơm, táo, chuối …

- Tránh ăn các thực phẩm cay nóng, béo hoặc giàu chất xơ.

- Tránh uống hoặc sử dụng sữa, các sản phẩm từ sữa cho đến khi triệu chứng tiêu chảy cấp giảm bớt, hạn chế xảy ra tình trạng tạm thời không dung nạp lactose.

2.3. Sử dụng thuốc

- Thuốc chống tiêu chảy: Chỉ nên sử dụng ở một số trường hợp để giảm bớt các triệu chứng. Không nên dùng thuốc này khi nguyên nhân gây tiêu chảy có liên quan đến nhiễm trùng vi khuẩn hoặc xuất hiện máu trong phân.

- Thuốc kháng sinh: Bác sĩ có thể chỉ định sử dụng thuốc kháng sinh ở các trường hợp tiêu chảy cấp tính do nhiễm trùng vi khuẩn.

2.4. Chăm sóc cá nhân hoặc theo dõi, chăm sóc người bị tiêu chảy cấp

- Nghỉ ngơi đầy đủ giúp phục hồi cơ thể nhanh chóng.

- Thăm khám bác sĩ ngay lập tức ngay khi có các triệu chứng bất thường như tiêu chảy có máu, sốt cao hoặc dấu hiệu mất nước nghiêm trọng như mắt trũng, da khô, tần suất đi tiểu giảm.

- Chăm sóc người già và trẻ em: Đặc biệt cẩn thận khi chăm sóc người già và trẻ em vì đây là những đối tượng có nguy cơ mất nước nhanh hơn và nghiêm trọng hơn.

Điều quan trọng khi điều trị tiêu chảy là người bệnh không được tự ý dùng thuốc (trừ oresol). Người bệnh nên tư vấn ý kiến bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị chính xác, đặc biệt trong các trường hợp nghiêm trọng hoặc kéo dài.

3. Cách phòng ngừa bệnh tiêu chảy

Để phòng ngừa tiêu chảy cấp tính, bạn có thể áp dụng một số biện pháp đơn giản như:

- Vệ sinh tay thường xuyên: Rửa tay với xà phòng và nước sạch trong ít nhất 20 giây sau khi đi vệ sinh và trước khi ăn để phòng ngừa bệnh tiêu chảy. Đồng thời, nên sử dụng các dung dịch có chứa ít nhất 60% cồn để sát khuẩn tay.

- Vệ sinh thực phẩm và nước: Mỗi người nên đảm bảo thực phẩm nước nấu chín kỹ, không ăn sống, đặc biệt là gia cầm, thịt và hải sản.

Rửa tay thường xuyên để phòng bệnh tiêu chảy cấp

- Rửa sạch thực phẩm: Rau củ và trái cây cần được rửa kỹ dưới vòi nước sạch trước khi chế biến và ăn. Nên sử dụng bàn chải để làm sạch các loại rau củ với lớp vỏ dày.

- Sử dụng nước sạch: Uống nước sạch từ nguồn an toàn. Khi bạn không chắc chắn về chất lượng nước, hãy sử dụng biện pháp lọc nước phù hợp hoặc đun sôi để nguội trước khi uống.

- Bảo quản thực phẩm: Bạn nên lưu trữ, bảo quản thực phẩm ở nhiệt độ thích hợp, tránh để trong nhiệt độ phòng quá lâu, nên để thực phẩm trong tủ lạnh hoặc thậm chí đông lạnh chúng khi cần thiết.

- Vệ sinh môi trường sạch sẽ: Lau sạch và khử trùng các bề mặt thường xuyên tiếp xúc, dọn dẹp, đảm bảo xử lý phân của người bệnh và trẻ em an toàn, hợp vệ sinh.

- Sử dụng thực phẩm an toàn: Tránh ăn thực phẩm không rõ nguồn gốc, không ăn thực phẩm có dấu hiệu bị hỏng hoặc đã để quá lâu và tránh ăn thức ăn không đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm.

- Tiêm chủng phòng ngừa tiêu chảy cấp: Vaccine phòng rotavirus là cách hiệu quả để giảm nguy cơ và mức độ nghiêm trọng khi mắc bệnh tiêu chảy do rotavirus.

- Ăn uống lành mạnh: Chế độ ăn cân bằng chất dinh dưỡng và bổ sung đầy đủ dưỡng chất để nâng cao sức đề kháng của cơ thể.

- Thăm khám sức khỏe tổng quát định kỳ: Điều này sẽ giúp tầm soát hiệu quả các yếu tố nguy cơ gây bệnh, phòng ngừa các trường hợp nguy hiểm và điều trị kịp thời các bệnh lý.