Mỗi năm vào mùa mưa, số ca sốt xuất huyết lại có xu hướng gia tăng đáng kể. Nếu không được phát hiện và xử trí kịp thời, bệnh có thể gây biến chứng nặng, thậm chí đe dọa tính mạng. Việc hiểu rõ dấu hiệu sốt xuất huyết, cách điều trị và phòng ngừa không chỉ giúp bảo vệ bản thân mà còn hạn chế lây lan trong cộng đồng.
1. Vì sao bệnh sốt xuất huyết tăng mạnh vào mùa mưa
Sốt xuất huyết là bệnh lý truyền nhiễm do virus Dengue gây ra, thường lây truyền qua muỗi Aedes (muỗi vằn) mang mầm bệnh. Bệnh thường bùng phát mạnh trong mùa mưa, đặc biệt ở các khu vực nhiệt đới như Việt Nam. Nguyên nhân chính là do môi trường tạo điều kiện thuận lợi cho muỗi vằn sinh sản và phát triển:
● Môi trường sinh sản lý tưởng: Muỗi vằn truyền bệnh đẻ trứng và phát triển mạnh trong các vật chứa nước sạch, đặc biệt là nước mưa đọng lại trong các vật dụng xung quanh nhà như lu, vại, chai lọ, lốp xe cũ, hoặc các vật chứa nước không được che đậy.
● Độ ẩm cao: Mùa mưa tạo ra độ ẩm cao, kéo dài tuổi thọ của muỗi trưởng thành và tăng tốc độ phát triển của trứng muỗi, làm tăng nhanh mật độ muỗi vằn trong cộng đồng.
● Chu kỳ lây truyền: Khi muỗi vằn cái hút máu người bệnh, virus Dengue sẽ nhân lên trong cơ thể muỗi. Sau khoảng 8-12 ngày, muỗi sẽ truyền virus sang người khỏe mạnh qua vết đốt, bắt đầu một chu kỳ lây nhiễm mới, khiến dịch bệnh dễ dàng bùng phát và lan rộng.
Mùa mưa tạo điều kiện thuận lợi cho muỗi vằn sinh sản và phát triển
2. Dấu hiệu sốt xuất huyết
Sốt xuất huyết thường diễn biến qua ba giai đoạn chính, mỗi giai đoạn có những triệu chứng sốt xuất huyết và biểu hiện sốt xuất huyết khác nhau. Việc nhận biết sớm và phân biệt được các giai đoạn là chìa khóa để xử lý kịp thời các biến chứng nguy hiểm.
Giai đoạn sốt (thường 1-3 ngày đầu)
Đây là giai đoạn bệnh có dấu hiệu sốt xuất huyết dễ bị nhầm lẫn với các bệnh sốt virus thông thường:
● Sốt cao đột ngột: Bệnh nhân thường sốt cao liên tục (39 - 40°C), khó hạ sốt bằng thuốc hạ sốt thông thường.
● Đau nhức dữ dội: Biểu hiện sốt xuất huyết rõ rệt là đau đầu dữ dội vùng trán và sau hốc mắt, đau mỏi cơ, khớp toàn thân.
● Các triệu chứng khác: Có thể kèm theo phát ban, buồn nôn, nôn mửa, chán ăn, da mặt đỏ bừng.
Bệnh nhân sốt cao liên tục trong 1-3 ngày đầu
Giai đoạn nguy hiểm (thường từ ngày thứ 3 - 7)
Mặc dù cơn sốt có thể đã giảm hoặc cắt hoàn toàn, nhưng người bệnh lại dễ gặp các biến chứng nghiêm trọng.
● Sốt có thể giảm nhưng người bệnh vẫn mệt lả.
● Đau đầu, đau bụng, cả người nhức mỏi.
● Có biểu hiện xuất huyết như xuất hiện chấm đỏ dưới da, chảy máu cam, chảy máu chân răng, nôn ra máu hoặc đi ngoài phân đen.
● Tay chân lạnh, người vật vã, bứt rứt, có thể dẫn đến sốc sốt xuất huyết.
Người bệnh thường cảm thấy đau đầu, đau bụng, mệt lả
Giai đoạn hồi phục (thường từ ngày thứ 7 trở đi)
Bệnh nhân sẽ dần hồi phục nếu được chăm sóc tích cực.
● Các biểu hiện sốt xuất huyết giảm dần: Người bệnh hạ sốt, thèm ăn, tiểu nhiều, mạch và huyết áp ổn định.
● Ngứa, phát ban: Có thể xuất hiện ban hồi phục, kèm theo cảm giác ngứa nhẹ.
3. Điều trị sốt xuất huyết như thế nào?
Hiện nay, bệnh sốt xuất huyết chưa có thuốc điều trị đặc hiệu. Việc điều trị chủ yếu cải thiện các triệu chứng và phục hồi thể trạng cho người bệnh.
Đối với các trường hợp sốt xuất huyết nhẹ, người bệnh có thể được điều trị tại nhà bằng các biện pháp hỗ trợ như:
● Hạ sốt: Dùng thuốc hạ sốt chứa Paracetamol (theo đúng liều lượng bác sĩ chỉ định). Tuyệt đối không dùng Aspirin và Ibuprofen vì chúng có thể gây chảy máu nặng hơn.
● Bù nước và điện giải: Uống đủ nước, tốt nhất là dung dịch Oresol, nước trái cây (nước dừa, nước cam) hoặc nước lọc.
● Nghỉ ngơi: Nghỉ ngơi hoàn toàn tại giường, tránh vận động gắng sức.
● Theo dõi sát sao: Quan trọng nhất là theo dõi dấu hiệu sốt xuất huyết chuyển nặng (xuất huyết, nôn liên tục, đau bụng) để kịp thời đưa đến bệnh viện.
Các trường hợp sốt xuất huyết nhẹ có thể được điều trị tại nhà
Đối với các trường hợp xuất hiện triệu chứng sốt xuất huyết nghiêm trọng, gia đình cần đưa bệnh nhân đến bệnh viện để được theo dõi và can thiệp y tế kịp thời, phòng ngừa biến chứng nguy hiểm. Bệnh nhân sẽ được theo dõi các dấu hiệu xuất huyết, sốc và suy tạng, đồng thời được truyền dịch, truyền máu, hoặc các biện pháp hỗ trợ chuyên sâu khác theo phác đồ của Bộ Y tế.
4. Khi nào cần gặp bác sĩ
Không phải tất cả bệnh nhân sốt xuất huyết đều cần nhập viện, nhưng có những trường hợp bắt buộc phải được theo dõi y tế ngay:
● Sốt cao liên tục, không hạ sau khi dùng thuốc hạ sốt đúng liều.
● Xuất hiện chảy máu bất thường: chấm xuất huyết dưới da, chảy máu cam, nôn ra máu.
● Đau bụng dữ dội, nôn nhiều.
● Tay chân lạnh, huyết áp tụt, mệt lả hoặc li bì.
● Trẻ nhỏ, người già, người có bệnh nền (tim mạch, gan, thận) nhiễm sốt xuất huyết.
Việc trì hoãn thăm khám có thể khiến bệnh trở nặng rất nhanh, khó kiểm soát.
Các trường hợp nghiêm trọng cần được theo dõi bởi chuyên gia y tế
5. Cách phòng ngừa sốt xuất huyết
Theo khuyến nghị của Bộ Y tế, diệt muỗi đóng vai trò quan trọng trong công tác phòng ngừa sốt xuất huyết, đặc biệt là vào mùa mưa. Để ngăn chặn dịch sốt xuất huyết, mỗi gia đình và cộng đồng cần chủ động:
● Diệt lăng quăng, bọ gậy: Vệ sinh môi trường, loại bỏ chai lọ, vỏ hộp có thể đọng nước mưa; đậy kín tất cả các lu, vại, bể nước sinh hoạt để muỗi không vào đẻ trứng…
● Ngủ màn: Thả màn khi đi ngủ dù là ban đêm hay ban ngày để tránh bị muỗi vằn đốt.
● Mặc quần áo dài: Mặc quần áo dài tay, sáng màu để che chắn cơ thể.
● Dùng hóa chất: Sử dụng kem chống muỗi, hương muỗi, bình xịt diệt muỗi.
● Tăng cường sức đề kháng: Ăn uống đủ chất, bổ sung vitamin C từ cam, bưởi, ổi…
● Chủ động thăm khám: Nhận biết và chủ động thăm khám khi có các triệu chứng nghi ngờ như sốt cao liên tục, phát ban, đau nhức…
● Tiêm vaccine: Tiêm phòng vaccine sốt xuất huyết đối với trẻ từ 4 tuổi trở lên và tiêm nhắc lại theo khuyến nghị.
Ngủ màn cả ban ngày và ban đêm để tránh bị muỗi đốt
Sốt xuất huyết là bệnh lý truyền nhiễm dễ bùng phát trong mùa mưa. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu sốt xuất huyết, hiểu rõ triệu chứng và biểu hiện theo từng giai đoạn sẽ giúp người bệnh có hướng xử trí đúng cách, tránh biến chứng đáng tiếc. Đồng thời, mỗi cá nhân cần chủ động phòng ngừa, giữ gìn môi trường sống sạch sẽ, không tạo điều kiện cho muỗi sinh sôi.
Nếu bạn hoặc người thân có dấu hiệu sốt xuất huyết, đừng chủ quan tự điều trị tại nhà. Hãy đến ngay Phòng khám Bệnh viện Đại học Y Dược 1 để được đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm thăm khám, chẩn đoán và theo dõi sát sao. Cùng với sự hỗ trợ của hệ thống trang thiết bị hiện đại, chúng tôi mang đến dịch vụ chăm sóc sức khỏe toàn diện và kịp thời, giúp bạn an tâm vượt qua mùa dịch.
Liên hệ ngay hotline 1900 6923 để đặt lịch khám hoặc được tư vấn chi tiết về phòng và điều trị sốt xuất huyết.
